ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΑΡΙΑΣ (ΤΖΕΜΜΑ) ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΥ

ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΟΥΧΩΝ ΞΕΝΑΓΩΝ

– Ο τουρισμός είναι η ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, ένας τομέας που συνεχώς αναπτύσσεται στη χώρα. Τα ζητούμενα στο επάγγελμα του ξεναγού έχουν αλλάξει. Ποιες είναι οι νέες τάσεις και οι προκλήσεις που καλείστε να αντιμετωπίσετε;

Ο ρόλος του διπλωματούχου ξεναγού είναι πολύ καταλυτικός στον τομέα του τουρισμού, ενός τομέα ιδιαίτερα σημαντικού για την ελληνική οικονομία αλλά

παράλληλα ιδιαίτερα ευαίσθητου και ευάλωτου σε αλλαγές, συνθήκες και προκλήσεις που μπορεί να συμβαίνουν εντός και εκτός Ελλάδας. Με δεδομένο αυτό, θεωρώ ότι ως επαγγελματίες είμαστε έτοιμοι να τις αντιμετωπίσουμε και να αποδώσουμε τα μέγιστα με αγάπη και σεβασμό για τον πολιτισμό και την παράδοση της χώρας μας, αλλά και ευθύνη προς τους επισκέπτες μας. Αυτό συμβαίνει γιατί πέρα από την εκπαίδευση και την εμπειρία, πρωταρχικό μέλημα είναι η διαρκής επιμόρφωση ώστε να είμαστε έτοιμοι και να μπορούμε να ανταπεξέλθουμε σε κάθε τι καινούργιο, διαφορετικό και καινοτόμο.

– Ποια είναι τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει η Ελλάδα σε σχέση με άλλους τουριστικούς προορισμούς;

Πρωτίστως ο πολιτισμός της, η κοιτίδα του δυτικού πολιτισμού, η γενέτειρα των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών, όπως μαρτυρούν οι αμέτρητοι αρχαιολογικοί και ιστορικοί χώροι και τα μουσεία. Η σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν, η διαχρονικότητα της κληρονομιάς μας, όπως εκφράζεται μέσα από το θέατρο και τη μουσική για παράδειγμα, η παράδοση μας ζωντανή σε κάθε συναναστροφή του ξένου επισκέπτη στη διάρκεια παραμονής του στη χώρα μας, η γαστρονομία και η πλούσια σε γεύσεις και υλικά ελληνική κουζίνα, που μπορεί να ικανοποιήσει ακόμη και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη, η φυσική ομορφιά της Ελλάδας, μιας χώρας τόσο μικρής σε έκταση αλλά τόσο ποικίλης και σύνθετης, που την απολαμβάνουμε απλόχερα με διαφορετικούς τρόπους και δυνατότητες. Αυτά είναι, κατά τη γνώμη μου, κάποια από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα του τόπου μας, σε σχέση με άλλους προορισμούς.

– «Εκμεταλλευόμαστε» την πολιτιστική κληρονομιά μας, όπως θα έπρεπε ή έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας, προκειμένου να αναδείξουμε τον πολιτιστικό μας πλούτο;

Είναι ένα θέμα πραγματικά σύνθετο γιατί. όπως έχουμε διαπιστώσει κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, οι απόψεις που εκφράζονται, οι πολιτικές και πρακτικές που εφαρμόζονται, είναι όχι μόνο αντικρουόμενες μεταξύ τους, αλλά αρκετές φορές αποσπασματικές και αναποτελεσματικές. Στη σύγχρονη εποχή, ο όρος εκμετάλλευση είναι συνώνυμος με το κέρδος που φαίνεται ότι αναδεικνύεται ως ο βασικός παράγοντας. Το κέρδος γίνεται το επιθυμητό και ευκαιριακό, με αποτέλεσμα η προστασία και διατήρηση, η ανάδειξη και προώθηση, οι προσφερόμενες παροχές και συνθήκες, να έρχονται σε δεύτερη μοίρα και αρκετές φορές να αντιμετωπίζονται ως συνθήκες παρωχημένες και ανασταλτικές στην μελλοντική ανάπτυξη και πρόοδο. Βρισκόμαστε σε μια χώρα που είναι πραγματικά ευλογημένη για όλους τους λόγους που ανέφερα παραπάνω και θα πρέπει πρωτίστως εμείς οι ίδιοι να συνειδητοποιήσουμε την αξία της και να αναλογιστούμε την ευθύνη που μας αναλογεί, ξεκινώντας από την πολιτεία, τους εμπλεκόμενοι φορείς και παράγοντες και φυσικά τους ίδιους τους πολίτες. Προσωπικά πιστεύω ότι η πολιτιστική κληρονομιά μας δε θα πρέπει να είναι προϊόν εκμετάλλευσης, αλλά η ουσιαστική επένδυση όλων μας, με σεβασμό και συνέπεια, όπως πραγματικά της αξίζει.

– Τι είναι αυτό που ζητάνε από τις ξεναγήσεις τους οι επισκέπτες στη χώρα μας; Τι έχει αλλάξει σε σχέση με το παρελθόν;

Αυτό που έχει αλλάξει σε σχέση με το παρελθόν είναι ο τρόπος ταξιδιού. Παλαιότερα η πλειονότητα των τουριστών επισκεπτόταν την Ελλάδα είτε συμμετέχοντας σε οργανωμένο ταξίδι με συγκεκριμένο πρόγραμμα και μέλος ενός γκρουπ, είτε μέσω των προσωπικών επιλογών για τη διαμόρφωση του προγράμματος.

Τα τελευταία χρόνια υπήρξε η μεγάλη αύξηση της κρουαζιέρας ως τρόπος ταξιδιού, λόγω κυρίως του χαμηλότερου κόστους, με αποτέλεσμα να μεταβληθούν οι ισορροπίες. Βέβαια, παρατηρήσαμε ότι μετά την πανδημία ο περισσότερος κόσμος επιλέγει να ταξιδέψει όπως παλαιότερα, που και αυτό ήταν και είναι το ζητούμενο, αφού ο επισκέπτης διαμένει στη χώρα, μπορεί να αποκομίσει ουσιαστική εικόνα για τον πολιτισμό, την παράδοση και τις ομορφιές της Ελλάδας και φυσικά συνεισφέρει στην οικονομία του τόπου.

Ανεξάρτητα όμως από τον τρόπο που θα επιλέξει, η παρουσία του ξεναγού είναι πραγματικά καταλυτική, είτε πρόκειται για τις σύντομες σε χρονική διάρκεια επισκέψεις της κρουαζιέρας, είτε πρόκειται για την πολυήμερη παραμονή του. Αυτό γιατί, ως επαγγελματίες μπορούμε να διακρίνουμε, να καταλάβουμε τι είναι αυτό που πραγματικά ζητάει ο επισκέπτης, τι πραγματικά τον ενδιαφέρει και φροντίζουμε να το προσφέρουμε με τέτοιο τρόπο ώστε να αποκομίσει την καλύτερη δυνατή εντύπωση.

Εξάλλου δεν είναι διαπίστωση η οποία προέρχεται από τη δική μας πλευρά των ξεναγών αλλά από τους ίδιους τους επισκέπτες, οι οποίοι αναγνωρίζουν την παρουσία και προσφορά μας, το γεγονός ότι μέσα από τα δικά μας μάτια και αφηγήσεις, καταφέρνουν όχι μόνο να γνωρίσουν το παρελθόν, αλλά και να το συνδέσουν με το παρόν του τόπου μας. Να προσεγγίσουν και να κατανοήσουν όχι μόνο τα έθιμα και τις παραδόσεις, αλλά και το χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία των ανθρώπων μας, τον πλούτο, την ποικιλία και την ποιότητα των προϊόντων, που ανοίγουν ποικίλες γευστικές διαδρομές και εμπειρίες.

Είναι αυτή η δυνατή διαπροσωπική σχέση μεταξύ ξεναγού και επισκεπτών, που παίζει ουσιαστικό ρόλο στον τομέα του τουρισμού – πολιτισμού, στην εικόνα και προβολή της χώρας, ακόμη και σε δύσκολες αντίξοες εποχές, σχέση η οποία θα πρέπει να αναγνωριστεί και να προστατευτεί.

– Ποια αξιοθέατα είναι πρώτα σε προτιμήσεις και από ποιες χώρες έχουμε το μεγαλύτερο ποσοστό επισκεπτών;

Το μεγαλύτερο ποσοστό των επισκεπτών προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ από την Ευρώπη στην πρώτη τριάδα θα έλεγα οι Γάλλοι, οι Γερμανοί και οι Ισπανοί. Ικανοποιητικά ποσοστά επισκεψιμότητας, αλλά όπως έχουμε δει τα τελευταία χρόνια, μεταβλητά, είναι από την Ασία και τη Λατινική Αμερική.

Με γνώμονα τις εθνικότητες που αναφέραμε ως υψηλότερα ποσοστά επισκεψιμότητας και τις επιλογές τους στο κομμάτι του πολιτιστικού, περιηγητικού, προσκυνηματικού τουρισμού, τα αξιοθέατα πρώτα σε προτιμήσεις είναι: στην κορυφή η Ακρόπολη με το Μουσείο της Ακρόπολης και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, οι αρχαιολογικοί χώροι των Δελφών, Ολυμπίας, Μυκηνών και Επιδαύρου, τα μοναστήρια των Μετεώρων, καθώς και οι αρχαιολογικοί χώροι της Βεργίνας και των Φιλίππων.

Τα τελευταία χρόνια διαπιστώσαμε ότι η πόλη μας έγινε δημοφιλής προορισμός με μεγάλο ποσοστό επισκεπτών, είτε την επιλέγουν για πολυήμερη διαμονή, είτε ακόμη και αν διαμένουν κάποιες μέρες, συνθήκη που του επιτρέπει να την γνωρίσει καλύτερα και να την εκτιμήσει για αυτά που προσφέρει.

Με αυτή τη συνθήκη πέρα από την Ακρόπολη και τα σημαντικά μουσεία της πόλης, έχουμε και εμείς οι επαγγελματίες ξεναγοί, τη δυνατότητα να αναδείξουμε και άλλες πτυχές της Αθήνας που δεν είναι και τόσο γνωστές ούτε στους ξένους αλλά ούτε και στους Έλληνες επισκέπτες, όπως για παράδειγμα τα βυζαντινά μεσαιωνικά μνημεία, τη νεότερη και σύγχρονη ιστορία της πόλης.

Για παράδειγμα, τον τελευταίο καιρό μέσα από περιπατητικά προγράμματα, αναδεικνύουμε τη νεότερη αρχιτεκτονική μέσα από το κίνημα του νεοκλασικισμού, είτε πρόκειται για ιδιωτικά, είτε για δημόσια κτήρια, όπως για παράδειγμα την εξαιρετική αθηναϊκή τριλογία, το αρχιτεκτονικό κόσμημα του κέντρου της πόλης μας: την Ακαδημία, το Πανεπιστήμιο και την Εθνική Βιβλιοθήκη. Καθένα από αυτά ξεχωριστά αλλά και τα τρία μαζί ως σύνολο, αναδεικνύονται ως το αποτέλεσμα της έμπνευσης γνωστών Ελλήνων και ξένων αρχιτεκτόνων, το αποτέλεσμα της εργασίας πρωτοπόρων και ικανότατων καλλιτεχνών και τεχνιτών, το αποτέλεσμα της προσφοράς, αφοσίωσης και επιμονής σημαντικών προσωπικοτήτων, σε εποχές δύσκολες και αντίξοες στο ιστορικό, πολιτικό και κοινωνικό τους πλαίσιο.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, στα τέλη του 19ου αιώνα και αρχές του 20ου, η πόλη των Αθηνών διακοσμήθηκε με κτήρια εξαιρετικής ομορφιάς και κομψότητας, που όχι μόνο εξυπηρέτησαν συγκεκριμένους και αναγκαίους σκοπούς αλλά αναδείχθηκαν σε χώρους – σύμβολα, υπηρετώντας διαχρονικά τη διαφύλαξη, προστασία και πρόοδο του πολιτισμού, των γραμμάτων και των τεχνών.

– Τι σπουδές χρειάζεται να κάνει ένας νέος για να ακολουθήσει το επάγγελμα του ξεναγού;

Το επάγγελμα του ξεναγού, το οποίο είναι νομικά και θεσμικά κατοχυρωμένο, προϋποθέτει και ορίζεται μέσα από συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο. Αρχικά θα έλεγα, ως διαπίστωση και συμβουλή σε όσους σκέφτονται να το ακολουθήσουν, ότι είναι απαραίτητη η πολύ καλή γνώση περισσότερης από μιας ξένης γλώσσας και προτιμητέο η μια να είναι μεταξύ των λεγόμενων σπάνιων γλωσσών.

Οι δυνατότητες φοίτησης που έχει σήμερα κάποιος είναι η Σχολή Ξεναγών και τα λεγόμενα Δίμηνα Σεμινάρια Κατάρτισης.

Η Σχολή Ξεναγών είναι κρατική, απευθύνεται σε αποφοίτους Λυκείου και σε αποφοίτους πανεπιστημιακών σχολών, ιδιαίτερα κλασσικών σπουδών και αρχαιολογίας. Παλαιότερα η εισαγωγή γινόταν με εξετάσεις αρχικά στην/στις ξένες γλώσσες και μετά σε συγκεκριμένα μαθήματα, ενώ πλέον η εισαγωγή γίνεται με κατάθεση των πιστοποιητικών γλωσσομάθειας και μοριοδότηση ενώ, όπως έχουμε προτείνει, θα έπρεπε να υπάρχουν εξετάσεις σε αυτό το κομμάτι τουλάχιστον, γιατί είναι ένα επάγγελμα στο οποίο η γνώση της γλώσσας είναι το πρωταρχικό και θεμελιώδες. Αν κάποιος έχει πάρει ένα αντίστοιχο πτυχίο πριν κάποια χρόνια, δεν σημαίνει ότι κατέχει ή χειρίζεται τη γλώσσα στο βαθμό που απαιτεί η φύση του επαγγέλματος. Η φοίτηση στη Σχολή είναι περίπου διετής με μαθήματα και εκδρομές. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια έχουμε διαπιστώσει μια υποβάθμιση των Σχολών και το χειρότερο τη δραματική μείωση των ωρών των εκπαιδευτικών εκδρομών που είναι το απαραίτητο κομμάτι της εκπαίδευσης πέραν των μαθημάτων. Είναι οι εκδρομές η εκπαίδευση στο πεδίο, που μας προετοιμάζουν για την πρακτική άσκηση των ξεναγικών υπηρεσιών, τόσο για την παρουσίαση και αφήγηση, όσο και για τα πρακτικά που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε.

Τα τελευταία χρόνια η δεύτερη επιλογή είναι μέσω των δίμηνων ταχύρρυθμων σεμιναρίων που απευθύνονται σε πτυχιούχους πανεπιστημιακών σχολών (κυρίως κλασσικών σπουδών – ιστορικού αρχαιολογικού), οργανώνονται από πανεπιστήμια που εκδηλώνουν ενδιαφέρον και με οικονομικό αντίτιμο παρακολούθησης που ορίζεται από τον πανεπιστημιακό φορέα οργάνωσης.

Θα ήθελα όμως να επισημάνω πέραν των επιλογών, η εκπαίδευση είναι το πρωταρχικό σημείο αναφοράς, είναι ο θεμέλιος λίθος και σε αυτό η πολιτεία θα πρέπει να επενδύσει ώστε να προετοιμάσει σωστά και αξιόπιστα τους επαγγελματίες του κλάδου, αλλά εξίσου σημαντική και επιβεβλημένη είναι η επιμόρφωση γιατί διαμορφώνει τα δεδομένα για τις προκλήσεις του μέλλοντος. Τελειώνοντας θα ήθελα να σας ευχαριστήσω από καρδιάς για τη φιλοξενία και θα ήθελα να κλείσω με την ελπίδα ότι όλοι μας θα πρέπει να προσπαθούμε για το καλύτερο με σεβασμό και αγάπη σε αυτό που υπηρετούμε και προσφέρουμε.

Συνέντευξη πρός: Βασίλη Μπαμπάολους
Γενικός Διευθυντής της Arcus Real Estate