Γιώργος Τσαμτσίδης Αρχιτέκτων μηχανικός / Μεταπτυχιακές σπουδές σε γεωπεριβαλλοντικές επιστήμες και βιοκλιματική αρχιτεκτονική
– Με την ειδικότητά σας ως αρχιτέκτων με μεταπτυχιακή εξειδίκευση στη βιοκλιματική αρχιτεκτονική, θα ήθελα να μας αναπτύξετε τις βασικές αρχές της αειφορίας κτιρίων και της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Πρόκειται για ουσιαστική παρέμβαση στην περιβαλλοντολογική κρίση ή απλώς ένα social κίνημα της εποχής;
Απάντηση Γιώργου Τσαμτσίδη:
Δεν θα το έλεγα σε καμία περίπτωση social κίνημα. Είναι πιο καλό να το θέσω ως μία ανάγκη να εναρμονιστούμε με το περιβάλλον και να ευεργετηθούμε από αυτό.
Είναι πλέον γνωστό και κοινώς αποδεκτό, ότι το δομημένο ανθρωπογενές περιβάλλον, δηλαδή τα κτίρια, τα δίκτυα κυκλοφορίας και μεταφοράς και οι υποδομές των πόλεων, είναι υπεύθυνο για το 40% περίπου της παγκόσμιας καταναλισκόμενης ενέργειας και έχει αρχίσει να έχει ουσιαστική συμμετοχή στην καταστροφή και ρύπανση του φυσικού περιβάλλοντος. Μεγάλη συμβολή στο πρόβλημα έχει η εξόρυξη και η επεξεργασία των πρώτων υλών για την παραγωγή οικοδομικών υλικών, η μεταφορά των υλικών, η διαδικασία της κατασκευής, η λειτουργία των κτηρίων (θέρμανση, ψύξη, αερισμός, φωτισμός, κλπ.) και η συντήρησή τους που τροφοδοτεί ενεργειακά και απαιτεί μεγάλες ποσότητες πόρων, ενώ μέχρι πρόσφατα καλύπτονταν μόνο από συμβατικές, εξαντλήσιμες πηγές.
Οι όροι «αειφορία» και «αξιοβίωτη ολοκληρωμένη ανάπτυξη» όπως βλέπουμε να χρησιμοποιούνται τον τελευταίο καιρό παίρνουν άλλες διαστάσεις στη ζωή μας (πολιτισμικές, πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές) και προσπαθούν να δώσουν λύσεις μέσα της διεπιστημονικής έρευνας (αρχιτεκτονική και μηχανική, τεχνολογία, ψυχολογία και κοινωνιολογία, φυσιολογία, υγεία και ευεξία, οικολογία, οικονομία και πολιτική). Έτσι, τα νέα τάση στην αρχιτεκτονική αποκτά μια καινούρια πιο ολοκληρωμένη οπτική και εμφανίζεται αποτελεί έναν ελκυστικό τρόπο ζωής που επιδιώκει την αρμονική επανένταξη του ανθρώπου στο περιβάλλον που τον δημιούργησε και τη θετική αειφόρο δράση του ανθρώπινου παράγοντα στην εξελικτική πορεία της φύσης.
Η αρχιτεκτονική των αειφόρων κτηρίων σήμερα αποτελεί την κύρια παρέμβαση με σκοπό την αποφυγή της σπατάλης ενέργειας. Πρόκειται για τεχνικές που εξελίχθηκαν στο βάθος των αιώνων, σε επιστήμη και φιλοσοφία περιβαλλοντικής διαχείρισης. Αρχαίοι πολιτισμοί ανέπτυξαν περίφημες τεχνικές αρχιτεκτονικής κτηρίων. Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική εξειδικεύεται στον σχεδιασμό κτηρίων, με σκοπό την εξασφάλιση θερμικής και οπτικής άνεσης, με την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ενέργειας, αξιοποιώντας στο μέγιστο τις φυσικές ανανεώσιμες μορφές ενέργειας όπως ο ήλιος, άνεμος, νερό και μορφολογία εδάφους. Ο σχεδιασμός βοηθά σημαντικά στην εξοικονόμηση ενέργειας σε θέρμανση, ψύξη καιφωτισμό.
– Ποια είναι τα σημαντικά πλεονεκτήματα των αειφόρων κτηρίων;
Τα σημαντικότερα εξ αυτών είναι:
- Εξοικονόμηση ενέργειας
- Εξοικονόμηση πόρων
- Εξοικονόμηση νερού
- Ελαχιστοποίηση αποβλήτων
- Μείωση των ατμοσφαιρικών ρύπων
Όπως είπε και ο Norman Foster «αειφόρο κτήριο» είναι το κτήριο που είναι ενεργειακά αποδοτικό, εύρωστο, υγιές, άνετο, δείχνει προσαρμοστικότητα, μπορεί να έχει πολλαπλές χρήσεις και να χρησιμοποιηθεί σε μεγάλη χρονική περίοδο.
– Ποιες είναι οι βασικές αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής;
Σύμφωνα πάντα με τον ορισμό «Βιοκλιματικός σχεδιασμός» ενός κτηρίου είναι ο σχεδιασμός ο οποίος λαμβάνοντας υπόψη το κλίμα κάθε περιοχής, στοχεύει στην εξασφάλιση των απαραίτητων εσωκλιματικών συνθηκών (θερμική και οπτική άνεση, ποιότητα αέρα) με την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ενέργειας, αξιοποιώντας τις διαθέσιμες περιβαλλοντικές πηγές (ήλιο, αέρα – άνεμο, νερό, έδαφος).
– Δηλαδή τι λαμβάνεται υπόψιν για έναν βιοκλιματικό σχεδιασμό;
Πολλά πράγματα αλλά θα σας αναφέρω εν τάχει τα σημαντικότερα. Αρχικά η μελέτη του μικροκλίματος της περιοχής και η εναρμόνισή του με αυτό.
- Ο προσανατολισμός του κτηρίου, είναι εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας, ο οποίος μπορεί να εξασφαλίσει την μέγιστη δυνατή ηλιακή ακτινοβολία για φωτισμό και βεβαίως θέρμανση τους χειμερινούς μήνες.
- Η εσωτερική διαρρύθμιση των χώρων ανάλογα με την διεύθυνση των τοπικών ανέμων.
- Τεχνικές κατασκευής όπως, χρήση κουφωμάτων υψηλής θερμομόνωσης, δημιουργία εξωτερικού κελύφους, εξασφαλίζοντας μεγάλη θερμομόνωση του κτηρίου.
- Χρήση κατάλληλης περιμετρικής βλάστησης.
- Χρήση διαφόρων συστημάτων σκίασης.
- Χρήση παθητικών συστημάτων όπως ο τοίχος Τρόμπ, ο οποίος συνεισφέρει τα μέγιστα στο ενεργειακό ισοζύγιο, προσφέροντας θερμότητα στο εσωτερικό του κτηρίου με την μεγαλύτερη απόδοση να φτάνει 8-10 ώρες από την έντονη μεσημβρινή ηλιακή ακτινοβολία. Ο τοίχος Τρόμπ λειτουργεί ως αποθήκη ηλιακής ενέργειας με τη μορφή θερμότητας, καθώς η εξωτερική πλευρά του αποτελείται από γυαλί ή πλαστικό, μεσολαβεί ένα κενό περίπου 12 εκ και ακολουθεί η επιφάνεια του τοίχου από μπετόν ή άλλα συμπαγές δομικά υλικά πάχους 40 εκ. Η γυάλινη επιφάνεια συλλέγει και κρατά στο εσωτερικό κενό όλη τη ηλιακή ακτινοβολία, η οποία θερμαίνει συνεχώς την σκούρα επιφάνεια του τοίχου, μεταφέροντας συνεχώς θερμότητα στο εσωτερικό του σπιτιού, από ένα σύστημα περσίδων.
– Περιβάλλον & ενεργειακή κρίση. Πόσο επιταχύνουν την ανάγκη γιαιώσιμη ανάπτυξη;
Σε μια περίοδο έντονης ενεργειακής κρίσης, η βιοκλιματική αρχιτεκτονική και η σχεδίαση αειφόρων κτηρίων είναι επιτακτική ανάγκη για την εξοικονόμηση ενεργειακών πόρων. Στη χώρα μας ένα κτήριο αντίστοιχης μελέτης είναι περίπου κατά 40 % λιγότερο ενεργοβόρο σε σύγκριση με τα ποιο σύγχρονα κτήρια κλασικής αρχιτεκτονικής σχεδίασης και κατά 70% σε σύγκριση με κτήρια περασμένων δεκαετιών. Το κόστος κατασκευής δεν απαιτεί μεγαλύτερες δαπάνες, αλλά οι όποιες διαφορές δημιουργούν αποσβέσεις στα πρώτα 2-3 χρόνια από την διαφορά κατανάλωσης ενέργειας.
– Η χώρα μας προσφέρεται για ανάπτυξη της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής;
Το μεσογειακό κλίμα της χώρας μας, η μεγάλη ηλιοφάνεια σε συνδυασμό με το μικροκλίμα της νησιωτικής αλλά και της ηπειρωτικής Ελλάδας, ευνοεί τα μέγιστα την ανάπτυξη μοντέλων βιοκλιματικού σχεδιασμού, με κορυφαίες ενεργειακές αποδόσεις και με τεράστια συμβολή στην διαχείριση ενεργειακών πόρων, εξασφαλίζοντας λιγότερες δαπάνες και ταυτόχρονα πολύ λιγότερους ρύπους στο περιβάλλον.
– Η Ελλάδα που βρίσκεται σήμερα σε ανάπτυξη αντίστοιχων κτιριακών υποδομών;
Στην Ελλάδα σήμερα δίνονται πολλά κίνητρα για ανάπτυξη κτηρίων με ελάχιστη κατανάλωση γι’ αυτό και παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια να υπάρχει μια στροφή στην κατασκευή αειφόρων κτηρίων, ωστόσο το ποσοστό παραμένει σημαντικά χαμηλό συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Η Ελληνική νομοθεσία έγινε αυστηρότερη σε ότι αφορά σχεδιασμό και κατασκευή ενώ από το 2015 ιδρύθηκε και λειτουργεί ο πρώτος φορέας πιστοποίησης στη χώρα μας, SBC GREECE, με στόχο την διάδοση των συστημάτων πιστοποίησης και την εκπαίδευση του κλάδου κατασκευών σε σύγχρονες αντιλήψεις και τεχνολογίες αειφορίας κτιρίων.
Η σύγχρονη αντίληψη αειφόρου δόμησης, έχει επίκεντρο τον άνθρωπο, ο σχεδιασμός και η λειτουργία πρέπει να υποστηρίζουν πλήρως το « Υγεία & Ευεξία»
Συνέντευξη πρός: Βασίλη Μπαμπάολους
Γενικός Διευθυντής της Arcus Real Estate
